Xuất khẩu tôm chuyển hướng sang các thị trường khác

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu tôm Việt Nam đang có sự tăng trưởng ấn tượng trong nửa đầu năm nay. 4 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm đạt hơn 1,3 tỷ USD, tăng tới 34% so với cùng kỳ năm 2024.

Đóng góp vào tăng trưởng chung của tôm Việt Nam có thị trường Hoa Kỳ. Xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ trong 4 tháng đầu năm nay đạt 193 triệu USD, tăng 15% so với cùng kỳ 2024. Riêng trong tháng 4, xuất khẩu tôm sang thị trường này tăng 25% so với tháng 4/2024.

VASEP nhận định, xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ tăng mạnh trong tháng 4 chủ yếu do các doanh nghiệp ngành tôm đẩy mạnh giao hàng trong giai đoạn tạm hoãn áp dụng thuế đối ứng từ Chính phủ Hoa Kỳ. Theo đó, các doanh nghiệp tập trung giao những đơn hàng đã ký từ trước khi Chính phủ của Tổng thống Donald Trump công bố chính sách thuế đối ứng với các đối tác thương mại.

Fimex VN là một trong những doanh nghiệp ghi nhận doanh số xuất khẩu tôm trong tháng 4 tăng cao do tranh thủ xuất khẩu sang Hoa Kỳ. Cụ thể, trong tháng 4, Fimex VN tiêu thụ tôm thành phẩm đạt 1.961 tấn, doanh số gần 24 triệu USD, tăng 37% về lượng và 46% về trị giá so cùng kỳ năm trước.

Tuy nhiên, theo TS Hồ Quốc Lực, Chủ tịch HĐQT Fimex VN, trước ngày 20/5 các doanh nghiệp chế biến tôm đã tạm ngưng xuất hàng tới bờ đông Hoa Kỳ để tránh rủi ro về thuế khi hàng tới cảng sau ngày 9/7 (thời điểm kết thúc 90 ngày Chính phủ Hoa Kỳ tạm hoãn áp dụng thuế đối ứng). Sau khi tạm dừng đưa hàng sang bờ đông Hoa Kỳ, các doanh nghiệp đang tập trung khai thác những thị trường khác trong lúc chờ thuế đối ứng chính thức.

VASEP cho biết, thời gian qua, ngoài việc tập trung giao hàng cho những hợp đồng đã ký, vẫn có những doanh nghiệp ký hợp đồng mới về xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ, nhưng trong hợp đồng có những điều khoản để giải quyết khi mức thuế đối ứng được xác định.

Cũng theo TS Hồ Quốc Lực, Hoa Kỳ là thị trường hàng đầu của tôm Việt Nam, vì vậy, thuế đối ứng sẽ tác động không nhỏ tới xuất khẩu tôm trong thời gian tới.

Theo VASEP, hiện có một số kịch bản được ngành thủy sản đưa ra về mức thuế đối ứng Mỹ dành cho tôm Việt Nam.

Những nước cạnh tranh với Việt Nam về xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ như Ecuador, Ấn Độ, Bangladesh, Thái Lan… đều có thuế đối ứng thấp hơn so với Việt Nam: Bangladesh là 37%, Thái Lan 36%, Ấn Độ 26% , Ecuador 10%. Vì vậy, rất có thể sau quá trình đàm phán với Hoa Kỳ, những quốc gia này sẽ được áp mức thuế thấp hơn 20%. Nếu kịch bản này xảy ra, khả năng cạnh tranh của tôm Việt Nam trên thị trường Hoa Kỳ chắc chắn sẽ giảm mạnh và rất khó giữ được thị phần như hiện nay.

Trước nguy cơ đó, nhiều doanh nghiệp ngành tôm đang có những nỗ lực chuyển hướng sang các thị trường khác. Thông tin từ VASEP cho thấy, từ sau khi Chính phủ của Tổng thống Donald Trump công bố thuế đối ứng, có những doanh nghiệp ngành tôm Việt Nam đã chủ động dịch chuyển xuất khẩu sang các thị trường châu Âu, châu Á, khôi phục quan hệ với khách hàng cũ và cắt giảm chi phí sản xuất.

Việc chuyển hướng thị trường đã phần nào thấy được qua kết quả xuất khẩu tôm tới một số thị trường khác ngoài Hoa Kỳ. 4 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm sang EU đạt 152 triệu USD, tăng 28% so với cùng kỳ. EU đang tiếp tục là thị trường quan trọng của tôm Việt Nam trong bối cảnh cần chuyển hướng thị trường để giảm bớt khó khăn khi Hoa Kỳ xác định thuế đối ứng chính thức.

Xuất khẩu tôm sang Nhật Bản cũng đang tăng trưởng tốt từ đầu năm đến nay với mức tăng 20% trong 4 tháng và đạt 169 triệu USD. Nhật Bản là thị trường truyền thống của tôm Việt Nam. Nhiều năm qua, Việt Nam trở thành nguồn cung cấp tôm lớn nhất cho Nhật Bản nhờ lợi thế sản xuất các sản phẩm giá trị gia tăng, chất lượng cao. Trong bối cảnh thuế đối ứng gây áp lực lớn cho xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ, Nhật Bản đang được các doanh nghiệp ngành tôm quan tâm nhiều hơn.

Ngoài ra, theo VASEP, các doanh nghiệp ngành tôm cần tận dụng các hiệp định thương mại tự do như EVFTA, CPTPP, RCEP… để mở rộng xuất khẩu sang EU, Nhật Bản, Hàn Quốc… Doanh nghiệp ngành tôm cũng nên hướng tới khai thác các thị trường mới, nhiều tiềm năng và cả thị trường nội địa để phân tán rủi ro, giảm phụ thuộc vào một vài thị trường.