Cơn khát khí đốt giá rẻ từ Nga

Theo bài viết trên báo Die Welt của Đức, trước gánh nặng về chi phí năng lượng, nhiều ngành công nghiệp tại Đức, đặc biệt là công nghiệp hóa chất, ngày càng hy vọng rằng nguồn cung khí đốt giá rẻ từ Nga sẽ được nối lại.

Tuy nhiên, trong vấn đề này, các nhà quản lý và chính trị gia đang “mắc kẹt” trong tình thế tiến thoái lưỡng nan về mặt đạo đức. Nhưng có một cách giải quyết rõ ràng mà nước Đức chưa thảo luận tới.

Tình thế tiến thoái lưỡng nan

Trong một cuộc phỏng vấn mới đây trên truyền thông, Giám đốc điều hành (CEO) Công viên hóa chất Leuna ở bang Sachsen-Anhalt (Đức), ông Christof Günther, đã ủng hộ việc quay trở lại sử dụng khí đốt tự nhiên từ Nga qua các đường ống dẫn khí.

Lý do theo ông là bởi tình trạng bấp bênh hiện tại của ngành công nghiệp hóa chất Đức. Sau đề xuất này, ông đã nhận được nhiều phản hồi, cả tích cực lẫn tiêu cực từ xã hội. Tuy nhiên, ông cho biết ông nhận được sự ủng hộ từ lĩnh vực công nghiệp nói chung và đặc biệt là từ ngành hóa chất.

Trong cuộc phỏng vấn trên, ông Günther cho rằng 3 năm sau khi xung đột giữa Nga và Ukraine bùng phát, đã đến lúc nước Đức phải xem xét lại chiến lược của mình.

Ông lập luận rằng Đức khó có thể giúp được Ukraine nếu nền công nghiệp của Đức ngày càng tụt lùi. Lệnh cấm nhập khẩu khí đốt của Nga đã ảnh hưởng đến Đức nặng nề hơn nhiều so với Nga. 

Yêu cầu của Giám đốc điều hành Công viên hóa chất Leuna trở nên cấp thiết hơn. Ông cho rằng chính quyền Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã bắt đầu đàm phán với Nga về việc chấm dứt xung đột ở Ukraine. Một “thỏa thuận” cũng có thể bao gồm việc nối lại hoạt động cung cấp khí đốt qua đường ống từ Nga tới châu Âu.

Không ai trong nền công nghiệp Đức đề cập đến vấn đề này một cách cởi mở như ông Günther. Nhưng có lẽ rất nhiều người đang ấp ủ “hy vọng thầm kín” về việc nối lại nguồn cung khí đốt giá rẻ từ Nga, đặc biệt là ngành công nghiệp hóa chất, vốn cần khí đốt không chỉ như một nguồn năng lượng mà còn như một nguyên liệu thô quan trọng.

Ông Arne Rautenberg từ công ty Union-Investment cho biết ngành công nghiệp hóa chất Đức rất hy vọng sẽ có thể quay trở lại với khí đốt của Nga, đặc biệt trong bối cảnh thị trường khó khăn hiện tại.

Đại diện Công ty hóa chất Covestro có trụ sở tại thành phố Leverkusen cho biết, giá điện hiện nay tại Đức đắt hơn tới 5 lần và giá khí đốt đắt hơn tới 7 lần so với các địa điểm cạnh tranh ở các quốc gia khác. S

ự kết hợp giữa chi phí năng lượng rất cao, thủ tục hành chính rườm rà và gánh nặng thuế khiến hoạt động sản xuất ở Đức gần như là không thể.

Sự trở lại của khí đốt tự nhiên giá rẻ từ Nga có thể xóa bỏ nỗi lo sợ của ngành công nghiệp hóa chất về sự tồn tại của mình và đưa toàn bộ nước Đức thoát khỏi suy thoái. Đó là hy vọng. Nhưng các nhà quản lý và chính trị gia đang mắc kẹt trong tình thế tiến thoái lưỡng nan về mặt đạo đức.

Một sự so sánh không thể bỏ qua là trong nhiều năm, các tổ chức môi trường như “Greenpeace” hay “urgewald” đã biểu tình phản đối việc Đức nhập khẩu than từ Colombia vì lý do gây hại lớn cho môi trường, khí hậu.

Thuật ngữ cực đoan mà các tổ chức này sử dụng là “than máu”. Nếu thỏa thuận về khí đốt với Tổng thống Nga Putin được tái thiết lập, điều này sẽ tương tự như việc Đức nhập khẩu “khí đốt máu” từ Nga.

Nhưng nước Đức cũng đang bước vào năm suy thoái thứ ba liên tiếp, với tình trạng sa thải lao động hàng loạt được công bố gần như hàng tuần.

Cần thảo luận phương án khai thác khí đá phiến bằng phương pháp thủy lực phân rã ở Đức

Với tình thế tiến thoái lưỡng nan gần như mang tính sống còn này, thật đáng ngạc nhiên khi một giải pháp hiển nhiên lại không được thảo luận ở Đức, đó là mở rộng sản xuất khí đốt tự nhiên trong nước bằng phương pháp thủy lực phân rã (fracking).

Phương pháp này sử dụng áp suất chất lỏng là hỗn hợp nước, cát, hóa chất để bơm vào lỗ khoan với áp lực mạnh, để khai thác khí đốt tự nhiên từ đá phiến. Dù phương pháp fracking không phổ biến, nhưng theo đánh giá của Ủy ban chuyên gia về khai thác khí đá phiến của Chính phủ Đức, phương pháp này có rủi ro thấp và có lợi nhuận tốt. 

Ông Ludwig Möhring, Tổng Giám đốc Hiệp hội Khí đốt tự nhiên, Dầu mỏ và Địa năng lượng liên bang Đức (BVEG), cho biết nếu Chính phủ Đức muốn tiếp cận phương pháp khai thác tiềm năng này, sản lượng khí đốt tự nhiên mỗi năm ở Đức có thể đạt tới 10 tỷ m3. Các mỏ khí lớn nhất nằm ở phía Nam bang Niedersachsen, dọc theo Thung lũng Rhine và trên đảo Rügen. 

Tỷ lệ khí đốt sản xuất trong nước theo nhu cầu tiêu thụ có thể tăng từ mức 5% hiện tại lên tới 20%. Ông Möhring cho rằng nếu có đầy đủ các điều chỉnh pháp lý và thủ tục phê duyệt cần thiết, việc sản xuất khí đá phiến có thể thực hiện được trong vòng 18 đến 24 tháng kể từ khi bắt đầu hoạt động thăm dò.

Lượng khí đá phiến sản xuất được sẽ có giá trị thị trường khoảng 5 tỷ euro (5,26 tỷ USD) mỗi năm theo mức giá hiện tại, giúp lĩnh vực công nghiệp của Đức giảm chi phí đầu vào mà không cần trợ cấp thêm. Ngay cả việc mở rộng nguồn cung khí đốt có giới hạn cũng có thể tạo ra đòn bẩy về giá, giúp tăng cường sự độc lập của Đức.

Tuy nhiên tại Đức, cho đến nay khai thác khí đá phiến vẫn được coi là chủ đề cấm kỵ do sự phản đối của các nhà hoạt động môi trường. Không rõ tình hình kinh tế bi đát hiện tại có giúp nước Đức vượt qua sự phản đối này hay không.

Rốt cuộc, ngay cả đảng Xanh và liên đảng Dân chủ Cơ đốc giáo/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) cũng không thể phủ nhận rằng quá trình chuyển đổi năng lượng của Đức chỉ hiệu quả nếu có thêm khoảng 50 nhà máy điện chạy bằng khí đốt mới được xây dựng trong thời gian ngắn, trong bối cảnh khủng hoảng giá khí đốt.

Các chuyên gia cho rằng phương pháp khai thác fracking ở Đức có thể và nên trở thành một chủ đề thảo luận trong các cuộc đàm phán, qua đó giúp giải quyết nhu cầu rất lớn về khí đốt giá rẻ của nền kinh tế đầu tàu châu Âu. 

Doanh nghiệp sản xuất phân bón giảm mạnh sản lượng

Thời gian không còn nhiều. Chi phí lưu trữ khí đốt mà Chính phủ Đức áp dụng để ứng phó với việc Nga ngừng cung cấp khí đốt vào năm 2022, đang tạo ra gánh nặng ngày càng lớn cho hoạt động sản xuất công nghiệp, Hiệp hội Công nghiệp hóa chất (VCI) cho biết.

Nhà sản xuất phân bón SKW Piesteritz – một trong những nhà sản xuất cuối cùng của Đức tại bang Sachsen-Anhalt, đã phải giảm một nửa sản lượng.

Gần đây, giá khí đốt ở châu Âu đã tăng lên hơn 58 euro cho mỗi megawatt giờ. Chuyên gia năng lượng Javier Blas tại hãng tin Bloomberg cảnh báo rằng mức giá này tương ứng với giá dầu thô 100 USD/thùng. Theo ông, mức giá như vậy sẽ gây tổn hại đặc biệt nặng nề đến các ngành sản xuất sử dụng nhiều năng lượng. 

Tuần trước, giá khí đốt đã giảm phần nào sau khi cuộc thảo luận giữa Tổng thống Trump và Tổng thống Putin diễn ra. Nhưng theo đại diện của Công ty hóa chất Covestro, triển vọng xích lại gần với Nga vẫn là “con dao hai lưỡi” đối với các ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng của Đức.

Ngay cả khi nguồn cung cấp khí đốt của Nga được nối lại, tác động có lẽ cũng sẽ rất hạn chế, vì niềm tin vào Nga với tư cách nhà cung cấp uy tín đã bị tổn hại. 

Do đó, Hiệp hội Công nghiệp hóa chất Đức đang cố gắng đưa vấn đề sản xuất khí đốt trong nước trở lại chương trình nghị sự. Hiệp hội này cho rằng thế giới đang trong giai đoạn căng thẳng địa chính trị, do đó không nên chỉ dựa vào nguồn cung năng lượng nhập khẩu. Đức và châu Âu nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa một cách chủ động để có thể tự mình giải quyết “các nút thắt cổ chai”.

Nhưng dù nhu cầu có lớn đến đâu, tình thế tiến thoái lưỡng nan có khó khăn đến mức nào chăng nữa, thì vấn đề sản xuất khí đốt tự nhiên ngay tại nước Đức vẫn quá nhạy cảm, kể cả đối với liên đảng CDU/CSU.

Trong toàn bộ 12 trang của “Chương trình nghị sự năng lượng mới cho nước Đức” do liên đảng này trình bày hồi tháng 11/2024, không có từ nào nói về chủ đề sản xuất khí đốt tự nhiên trong nước. Dường như chính phủ tiếp theo của Đức chú ý nhiều đến xung đột với các nhà hoạt động môi trường ở Đức, hơn là việc mua khí đốt từ Nga.